Een zwermboom is een variant op de bijenklos of kloskorf, een stuk verticale boomstam die is uitgehold en waarin bijen worden gehouden. De oudste versies dateren van zo een 5000 jaar geleden en werden uit echte boomstammen uitgekerfd en dus niet transporteerbaar. Pas vanaf het moment dat men stukken boomstam ging gebruiken om honingbijen te houden met het doel om honing te oogsten kan men spreken van een bijenklos. De persoon die de bijen beheerde werd een woudimker genoemd. De Blije bijen zwermboom werd uit een hergebruikte plataanstam gemaakt en is door middel van een deurtje aan de achterkant toegankelijk. Een doorzichtige plaat zorgt ervoor dat bezoekers de bijen rustig kunnen observeren.
In het wild komen honingbijen niet of zelden meer voor. Zeker niet de echte inheemse zwarte honingbij. De bijen die men af en toe in trossen aan boomtakken ziet of in boomholtes terug vindt zijn allemaal afkomstig van een imker. Deze imker beheert zijn honingbijen op een intensieve manier. Soms voor het plezier, soms voor de honing. Deze honingbij is volledig gedomesticeerd. Ze is zachtaardig, zwermt niet snel en levert veel honing op. Allemaal goede eigenschappen maar door jarenlange selectie op deze eigenschappen zijn onze bijen bijzonder gevoelig geworden aan allerlei ziektes. Bovendien werd de huisvesting naar het gemak van de imker aangepast. De Blije Bijen zwermboom is een alternatief voor deze intensieve bijenteelt. De klassieke ratenbouw met behulp van houten ramen verdwijnt en wordt vervangen door natuurlijke wildbouw waar bijen zelf de inrichting kunnen bepalen. Ook de klassieke imkertechnieken zoals honing oogsten, zwermonderdrukking, broedbeperking, suikerwater voeren, koningenenteelt, darrenraat snijden, stuifmeel oogsten en nog vele anderen worden achterwege gelaten. Enkel de varroamijt zal bestreden worden. Deze ingevoerde exoot is grotendeels verantwoordelijk voor de achteruitgang van de honingbijpopulatie. De honing wordt niet geoogst en is dus voor de bijen. Op die manier hopen we met dit experiment bijen te houden waar de bij centraal staat. De zwermboom kan beschreven worden als een educatieve, natuurlijke bijenwoning.
Eens de holte volledig is volgebouwd en het volk de hele ruimte inneemt zal het gaan zwermen. Dit is een natuurlijk vermeerderingsproces. Een deel van het volk vertrekt met de oude koningin en gaat zich ergens anders vestigen. De oude koningin blijft achter met een beperkt aantal bijen. Doordat er meerdere koningen geboren worden kan dit proces zich in enkele dagen meerdere keren voordoen. Als de zwermen niet gevangen worden kan de Blije Bijen zwermboom leegzwermen. Indien de zwerm gevangen wordt kan die opnieuw in de zwermboom gehuisvest worden, zoniet wordt de nestruimte leeg gemaakt en herbevolkt. Als dit niet gebeurt kan in principe een zwerm van een andere imker in de zwermboom nestelen. Door het zwermen niet te verhinderen hopen we enkele bijenvolken in het wild los te laten. Vandaar de toepasselijke naam ‘zwermboom’.
De zwermboom is via het deurtje achteraan de boomstam vrij door iedereen te bezichtigen. Gelieve aandacht te besteden aan de volgende punten:
De blije bijen zwermboom is niet alleen een eyecatcher die de bijen aan de nodige aandacht moet helpen die ze verdienen maar ook een sociaal, ecologisch en educatief project. Door een locatie uit te kiezen die ecologisch beheerd wordt en waar ook reeds voldoende voedsel te vinden is, leek het ons vanzelfsprekend een nestplaats voor honingbijen te voorzien. Niet alleen de honingbij maar ook de solitaire bijen krijgen hun plek op de begraafplaats. De zwermboom is publiek toegankelijk en biedt dan ook aan iedereen de kans om via het deurtje door de doorzichtige plaat naar het bijennest te kijken.
De zwermboom staat op de parkbegraafplaats Tereken in Sint-Niklaas. De zwermboom is volgens de openingsuren van de begraafplaats publiek toegankelijk.
Speciale dank gaat uit naar de stad Sint-Niklaas die het project mee ondersteunde.
blije bijen - Kuildamstraat 47, 9100 Sint-Niklaas
