Voor alle bijen geldt dat de achteruitgang multifactorieel is. Dit wil zeggen dat niet alleen ziektes de oorzaak zijn. Immers zijn zij altijd al aanwezig geweest. Wel gaat bijvoorbeeld de bijenweide sterk achteruit waardoor onze bijen te weinig voedsel vinden waardoor ze verzwakken. Vervolgens wordt het immuunsysteem van de bijen door allerlei belagers ondermijnd met de gekende bijensterfte als gevolg.
Net zoals alle andere dieren kunnen honingbijen ziek worden. Dit kan door bacteriën, schimmels, virussen en parasieten. In de meeste bijenvolken zijn ziekten latent aanwezig, maar zo nu en dan kunnen ze opspelen en de gezondheid van honingbijen ernstig beschadigen. Amerikaans vuilbroed is zo een voorbeeld dat de laatste jaren steeds meer en meer voorkomt. Het grootste probleem is echter de varroamijt die sinds 1983 voorkomt. De parasiet tast de levensverwachting van winterbijen aan en draagt virus-ziekten over. Het kan bij een ernstige besmetting leiden tot wintersterfte van bijenvolken. Zonder bestrijding van deze parasiet is de kans op overleving van bijenvolken zeer klein. Naast deze twee hoofdspelers zijn er nog andere pathogenen zoals Acarapis, kleine bijenkastkever, Nosema, deformed wing virus etc. Meestal worden ze onderverdeeld in broedziektes, ziektes bij volwassen bijen en ziektes bij beiden.
De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de overdracht van ziektes tussen honingbijen en hommels. Doordat ze een min of meer gelijke levenscyclus hebben is het zeer reëel dat de door ziekte geplaagde honingbijen hommels kunnen besmetten. Daarnaast hebben hommels ook hun eigen soortspecifieke pathogenen zoals de hommelwasmot en hommelmijten. Deze laatste zijn vaak in zeer grote aantallen op de hommels te vinden. Hommels worden ook geparasiteerd door de nematode Sphaerularia bombi. Ze belaagt een koningin op de overwinteringsplek in de grond. De worm dringt het lichaam van de hommel binnen waarna die zich voortplant. Vervolgens sterft de hommel. Ook voor de kleine bijenkastkever heeft de hommel een eigen versie, het zwartspriethommelkevertje, al zou die minder schadelijk zijn.
Een andere, toch eerder ongevaarlijke, natuurlijke belager van hommels zijn de koekoekshommels. Het zijn hommels die gebruik maken van mimicry en zo hun tegenhanger imiteren om in hun nest binnen te dringen en daar hun eitjes te deponeren.
Daar solitaire bijen een volledige andere levenscyclus hebben is de kans op overdracht van ziektes door honingbijen een pak kleiner. Toch worden ook zij door een aantal belagers geplaagd. Zo komen de eerder vermelde hommelmijten ook voor op sommige solitaire bijen. Fruitvliegen zijn hun grootste belagers. Hoewel ze de larve niet rechtstreeks schade toe berokken zorgen de larven van de fruitvliegen door het opeten van de voedselvoorraad ervoor dat de bijenlarven zich slecht of niet kunnen ontwikkelen. Verschillende bronswespen en de wolzwever vullen het lijstje van parasieten verder aan.
Veel solitaire bijen hebben net als bij de hommels een koekoekstegenhanger.
blije bijen - Kuildamstraat 47, 9100 Sint-Niklaas
